خرید طلا، چه به قصد سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول و چه به عنوان زیورآلات، نیازمند آگاهی و دقت است. بازار طلا ظرافت‌ها و اصطلاحات خاص خود را دارد که ندانستن آن‌ها می‌تواند به ضرر خریدار تمام شود. این راهنما به شما کمک می‌کند تا با اطلاعات کامل و دیدی باز، خریدی هوشمندانه و مطمئن را تجربه کنید.
گام اول: هدف خود را از خرید طلا مشخص کنید
پیش از هر چیز، باید مشخص کنید که هدف شما از خرید طلا چیست. این تصمیم، نوع طلایی که باید بخرید را مشخص می‌کند:
- سرمایه‌گذاری: اگر به دنبال حفظ ارزش پول و کسب سود در بلندمدت هستید، بهترین گزینه‌ها طلای آب‌شده، طلای دست دوم، سکه و شمش هستند. این نوع طلاها اجرت ساخت (کارمزد طراحی و ساخت) ندارند یا اجرت آن‌ها بسیار پایین است و شما پول خود را صرفاً برای فلز گران‌بهای طلا پرداخت می‌کنید.
- استفاده زینتی: اگر قصد استفاده از طلا به عنوان زیورآلات را دارید، باید به سراغ طلای نو بروید. در این حالت، علاوه بر ارزش ذاتی طلا، هزینه‌ای تحت عنوان "اجرت ساخت" نیز پرداخت خواهید کرد که بسته به طراحی، پیچیدگی و برند سازنده، متغیر است.
گام دوم: انواع طلا را بشناسید
در بازار ایران، طلا در اشکال مختلفی عرضه می‌شود:
| نوع طلا | توضیحات | مناسب برای |
| طلای نو | زیورآلات جدید با طرح‌های متنوع که شامل اجرت ساخت، سود فروشنده و مالیات بر ارزش افزوده (بر اجرت و سود) می‌شوند. | استفاده زینتی |
| طلای دست دوم | زیورآلاتی که قبلاً استفاده شده‌اند و هنگام خرید، اجرت ساخت و مالیات از قیمت آن‌ها کسر می‌شود. | سرمایه‌گذاری و استفاده زینتی (با هزینه کمتر) |
| طلای آب‌شده | این طلا از ذوب کردن طلاهای دست دوم و متفرقه به دست می‌آید و به صورت قطعات با شکل نامنظم فروخته می‌شود. فاقد اجرت ساخت است و گزینه‌ای عالی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. | سرمایه‌گذاری |
| سکه طلا | سکه‌های بهار آزادی (طرح قدیم و جدید)، نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی که توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند. سکه‌ها حباب قیمت دارند، یعنی قیمت آن‌ها از ارزش طلای خالصشان بالاتر است. | سرمایه‌گذاری (به‌خصوص در قطعات کوچکتر) |
| شمش طلا | قطعات طلا با وزن، عیار و بسته‌بندی مشخص و استاندارد که توسط شرکت‌های معتبر تولید می‌شوند. شمش‌ها معمولاً اجرت ساخت پایینی دارند. | سرمایه‌گذاری (معمولاً برای مبالغ بالاتر) |
گام سوم: نکات کلیدی که باید هنگام خرید بدانید
رعایت این نکات شما را از خریدی پشیمان‌کننده مصون می‌دارد:
- عیار طلا را بشناسید: عیار، میزان خلوص طلا را نشان می‌دهد. طلای خالص، ۲۴ عیار (یا ۱۰۰۰) است که به دلیل نرمی زیاد، برای ساخت زیورآلات مناسب نیست. به همین دلیل آن را با فلزات دیگر ترکیب می‌کنند. در ایران، عیار استاندارد برای زیورآلات، ۱۸ عیار است که معادل ۷۵۰ می‌باشد. این عدد باید بر روی طلا حک شده باشد (به صورت 750 یا 18k).
- به کد و انگ طلا دقت کنید: هر قطعه طلای استاندارد باید دارای کد شناسایی کارگاه سازنده (که معمولاً با حرف T یا E شروع می‌شود) و عدد عیار (۷۵۰) باشد. طلای آب‌شده نیز باید دارای "انگ" یا شماره ری‌گیری معتبر باشد.
- از فروشندگان معتبر خرید کنید: حتماً از طلافروشی‌های دارای پروانه کسب از اتحادیه طلا و جواهر خرید کنید. این فروشگاه‌ها تحت نظارت هستند و در صورت بروز مشکل، امکان پیگیری قانونی وجود دارد.
- فاکتور رسمی و معتبر دریافت کنید: فاکتور، سند مالکیت شماست. در فاکتور باید مشخصات کامل طلافروشی (نام، آدرس، تلفن)، مشخصات کامل خریدار، تاریخ، وزن دقیق طلا، عیار، قیمت روز یک گرم طلای ۱۸ عیار، اجرت ساخت، سود فروشنده و مبلغ نهایی به وضوح ذکر شده و با مهر و امضای فروشنده تأیید شود.
- وزن طلا را کنترل کنید: هنگام وزن کردن طلا توسط فروشنده، حتماً خودتان نیز عدد نمایش داده شده روی ترازو را مشاهده کنید و از تطابق آن با وزن درج شده در فاکتور اطمینان حاصل نمایید. ترازوهای طلافروشی باید بسیار دقیق و مورد تأیید سازمان استاندارد باشند.
- طلای نگین‌دار؛ با احتیاط بخرید: اگر قصد خرید طلای دارای سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی را دارید، توجه کنید که وزن این سنگ‌ها باید از وزن کل کسر شده و هزینه آن‌ها جداگانه محاسبه شود. برای سنگ‌های گران‌بها حتماً شناسنامه معتبر دریافت کنید. در غیر این صورت، هنگام فروش، وزن سنگ‌ها از طلا کسر شده و به قیمت طلای دست دوم با شما حساب خواهد شد که ضرر قابل توجهی را به همراه دارد.
- زمان مناسب برای خرید: به طور معمول در ایامی که تقاضا برای خرید طلا کاهش می‌یابد، مانند ماه‌های محرم و صفر، بازار آرام‌تر بوده و فرصت بهتری برای خرید با قیمت مناسب‌تر فراهم است. در مقابل، روزهای نزدیک به مناسبت‌هایی مانند عید نوروز و روز مادر، تقاضا و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.
گام چهارم: فرمول محاسبه قیمت طلا را یاد بگیرید
دانستن نحوه محاسبه قیمت نهایی طلا به شما کمک می‌کند تا از صحت محاسبات فروشنده اطمینان حاصل کنید.
فرمول محاسبه قیمت طلای نو (زیورآلات):
قیمت نهایی=((وزن طلا×قیمت روز یک گرم طلای ۱۸ عیار)+اجرت ساخت)×(1+100سود فروشنده)×(1+100مالیات بر ارزش افزوده)
- قیمت روز یک گرم طلای ۱۸ عیار: این قیمت به صورت روزانه و حتی لحظه‌ای بر روی تابلو اعلانات طلافروشی‌ها و وب‌سایت‌های معتبر اعلام می‌شود.
- اجرت ساخت: می‌تواند به صورت درصدی از قیمت خام طلا یا یک مبلغ ثابت به تومان برای هر گرم محاسبه شود. طلاهای با طراحی پیچیده‌تر و کار دست، اجرت بالاتری دارند.
- سود فروشنده: طبق قانون اتحادیه طلا و جواهر، سود فروشنده حداکثر ۷ درصد است.
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT): این مالیات در حال حاضر ۹ درصد است و فقط به اجرت ساخت و سود فروشنده تعلق می‌گیرد، نه به اصل قیمت طلا.
مثال: فرض کنید قصد خرید یک گردنبند ۵ گرمی را دارید. قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار ۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان و اجرت ساخت آن ۲۰ درصد است.
- قیمت خام طلا: ۵ گرم×۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان=۱۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان
- مبلغ اجرت ساخت: ۱۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان×۲۰%=۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان
- جمع قیمت خام و اجرت: ۱۲,۵۰۰,۰۰۰+۲,۵۰۰,۰۰۰=۱۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- سود فروشنده (۷٪): ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان×۷%=۱,۰۵۰,۰۰۰ تومان
- مالیات بر ارزش افزوده (۹٪ از جمع اجرت و سود): (۲,۵۰۰,۰۰۰+۱,۰۵۰,۰۰۰)×۹%=۳۱۹,۵۰۰ تومان
- قیمت نهایی پرداختی شما: ۱۲,۵۰۰,۰۰۰(طلا)+۲,۵۰۰,۰۰۰(اجرت)+۱,۰۵۰,۰۰۰(سود)+۳۱۹,۵۰۰(مالیات)=۱۶,۳۶۹,۵۰۰ تومان
خرید و فروش طلای دست دوم:
هنگام خرید طلای دست دوم، شما دیگر اجرت ساخت و مالیات پرداخت نمی‌کنید و فروشنده تنها درصد کمی به عنوان سود به قیمت طلای خام اضافه می‌کند.
هنگام فروش طلای خود به طلافروش، قیمت آن بر اساس نرخ روز طلای ۱۸ عیار محاسبه می‌شود و مبلغی جزئی (حدود ۱ تا ۲ درصد) بابت هزینه‌هایی مانند ذوب کردن از آن کسر می‌گردد. به همین دلیل است که فروش طلای نو، با ضرر همراه است، زیرا اجرت ساخت، سود فروشنده و مالیاتی که پرداخت کرده‌اید، به شما بازگردانده نخواهد شد.
با رعایت این راهنما و افزایش آگاهی خود، می‌توانید با اطمینان خاطر بیشتری وارد بازار طلا شده و بهترین انتخاب را متناسب با نیاز و بودجه خود داشته باشید.